4. Propozycja klasyfikacji metod mnemonicznych

Nie spotkałem się (jeszcze) ze spójnym modelem teoretycznym mnemotechniki zawierającym klasyfikację metod. A taka klasyfikacja jest przydatna nie tylko do zapełnienia miejsca w poradnikach i blogach, ale również po to, by lepiej unaocznić, na czym polega tworzenie tzw. pośredników (symboli) mnemonicznych (por. notatka nr 2), jak można to robić i jakie kombinacje sposobów są możliwe, a nawet niewykorzystane. Klasyfikacja pozwala również uchwycić metody proste, o których była już mowa w poprzedniej notce, a to jest konieczne do tworzenia złożonych technik dostosowanych do konkretnego materiału.

Pośredniki mnemoniczne (czyli techniki mnemoniczne) można podzielić ze względu na ich charakter ‒ czym w istocie są. Może to być:

‒ słowo ‒ np. metoda słów zastępczych, metoda akrostychu;

‒ tekst, czyli ciąg słów, np. w metodzie akronimów rozumianych jako w istocie metodę tekstów (klasyczny przykład: moja wieczne zapracowana mama jutro upiecze nam placek);

‒ narracja, czyli również ciąg słów, przy czym nie jest konieczne dokładne zapamiętywanie danej opowieści, np. metoda historyjek, metoda łańcucha historyjek;

‒ reguła ‒ również ciąg słów, których także nie trzeba zapamiętywać dokładnie, jednak nie opisują one ciągu wydarzeń (lub przynajmniej jednego wydarzenia), lecz jakąś relację, związek między zwykle abstrakcyjnymi obiektami;

‒ wyobrażenie, czyli obraz tworzony w umyśle;

‒ obraz ‒ jw., tylko obraz umysłowy zostaje przeniesiony (utrwalony) w jakimś materiale, słowem: narysowany (choć można by go równie dobrze… wyrzeźbić).

Każdy pośrednik mnemoniczny zawiera pewien zbiór informacji przeniesionych z materiału nauczania. Można więc podzielić metody mnemonicznie według przybliżonej relacji ilościowej między informacjami zawartymi w pośredniku a informacjami w materiale nauczania:

‒ metody zbrylające ‒ informacji w pośredniku jest mniej niż w materiale, np. metody odkrywania reguł, podobieństw, pewne realizacje metody słów zastępczych;

‒ metody zastępujące ‒ liczba informacji w pośredniku i materiale jest zbliżona, przykładem mogą być niektóre metody zakładkowe;

‒ metody obudowujące ‒ informacji w pośredniku jest więcej niż w materiale, co oznacza, iż tworząc pośrednik dodajemy do niego jakieś informacje zbędne; taka sytuacja ma miejsce w metodzie historyjek.

Oba podziały wzajemnie się krzyżują. Wiele metod ‒ zależnie od tego, z jaką pododmianą i realizacją mamy do czynienia ‒ można umieścić w kilku kategoriach. Najważniejsze grupy technik i metody proste można roboczo i z pewnym uproszczeniem zaklasyfikować do następujących kategorii: 

	metody zbrylające	metody zastępujące	metody obudowujące
metody słów	metody zakładek metoda akronimu metoda akrostychu	metody alfabetów metody zakładek
metody tekstów			metody tekstów pomocniczych metoda rymowanek
metody narracji			metoda historyjek metody łańcucha
metody reguł	metody odkrywania
metody wyobrażeń			metoda wyobrażania metody łańcucha
metody obrazów	metoda obrazu pomoc.	metoda obrazu pomocniczych	metoda ilustrowania