31. Jak zapamiętać francuskie „il y a”?

Francuskie il y a /il j a/ jest tzw. zdaniem egzystencjalnym, tzn. konstrukcją składniową informującą o obecności (istnieniu, egzystencji) rzeczy lub osoby (zwykle też w jakimś miejscu i czasie, ale pojawienie się okolicznika miejsca oraz wskazanie czasu zależy już od specyfiki danego języka i intencji nadawcy). Jest więc il y a odpowiednikiem angielskiego there is/are (w języku polskim nie ma specyficznych konstrukcji o znaczeniu wyłącznie egzystencjalnym), ma jednak nieco inną budowę:

il             y           a         un chien

on          tam       ma      psa

he          there     has      a   dog

Wyraz y interpretowany bywa we frazie il y a jako zaimek przymiotny (‘ten, ta, to’), lecz łatwiej będzie zrozumieć całą konstrukcję, widząc w y zaimek przysłowny (‘tam’).

Tak więc wystarczy zapamiętać, że w celu stwierdzenia istnienia kogoś lub czegoś Francuzi mówią, że „on tam ma coś/kogoś” – il y a quelque chose/quelqu’un (Anglicy mówią w takich sytuacjach, że „tam jest coś/ktoś” – there is/are).

Zrozumienie formy pytającej od il y a nie jest trudne: jak w przypadku innych czasowników mamy do czynienia z inwersją zaimka il ‘on’ i czasownika a ‘ma’, między które wchodzi spójka t przeciwdziałająca powstaniu hiatusu, czyli zbiegu dwóch samogłosek:

il y a       ≥             y         a-t-il?

                             tam      ma on?

                             there    has he?

Przeczenie jest nieco dziwne: między dwa słowa przeczące ne… pas wchodzi nie tylko czasownik, ale i (jak się okazuje) wszędobylski zaimek (lub przysłówek wg niektórych) y:

il y a       ≥ il ne y a pas     ≥             il            n’y                     a            pas

                                                       on          nie¹ tam              ma         nie²

Tak więc zapamiętaniu francuskiej frazy il y a może pomóc odkrycie reguł nią rządzących (to dosłownie „on tam ma”), podobieństwa do analogicznej frazy angielskiej (y ‘tam’ przypomina there ‘tam’) i zauważenie „wszędobylskości” y (zresztą widoczne jest to w innych zdaniach z y).