27. Jak zapamiętać francuskie "le toit"?

Francuskie toit /twa/ oznacza ‘dach’. Podpowiedzią do tego słowa mogą być… toitoie (przenośnie toalety). Wyobraźmy je sobie na dachu (toitoie na dachu) i już będziemy pamiętać, że „toit” to po francusku… toitoi na dachu, czyli dach.

Dach ma w języku francuskim rodzaj męski (un toit, le toit). Żeby zapamiętać ten rodzaj wystarczy dostrzec podobieństwo między wyrazem francuskim i polskim („dach” w języku polskim też jest rodzaju męskiego). Dodatkowo możemy wzmocnić nasze mnemotechniczne podpowiedzi wyobrażeniem toitoia (oczywiście na dachu) o kształcie… fallicznym. Co chyba takie trudne nie będzie. 

21. Jak zapamiętać esperancki spójnik złożony „ju…, des…”?

Z nauką wyrazów gramatycznych (przyimków, spójników, partykuł, przedimków i zaimków) jest zawsze problem: ich odpowiedniki w języku ojczystym są abstrakcyjne, co dodatkowo utrudnia tworzenie wspomnień. Z drugiej strony są to najczęściej używane wyrazy („ju…, des…” jest odpowiednikiem polskiego „im…, tym…”)

Jak zwykle w przypadku pojedynczych wyrazów z języka obcego mamy do zapamiętania postać graficzną i/lub fonetyczną wyrazu oraz związek z wyrazem polskim lub jakimś pojęciem. Pierwsze zadanie nie jest trudne w przypadku esperanckich „ju” i „des” ‒ można łatwo wymyślić słowa zastępcze [metoda słów zastępczych], np. „juczny”, „juhas”, „jugosłowiański”, „jurajski” i „deska”, „deser”, „desusy” (figi, damskie majtki).

Trudniejsze jest drugie zagadnienie: powiązanie naszych słów zastępczych z abstrakcyjnym spójnikiem „im…, tym…”. Sposobem może być tekst pomocniczy [metoda tekstów pomocniczych], który zawierałby i słowa pomocnicze, i polski zaimek, np.:

„Jurajska deska jest im starsza, tym lepsza”

„Juczne desusy im większe, tym lepsze”

„Jugosłowiański deser im bardziej słony, tym lepszy”.

Przykłady można mnożyć. Bardzo ważne jest zapamiętanie obu słów pomocniczych jednocześnie (dlatego pojawiają się obok siebie w tekście), a także ich kolejności (najpierw „ju”, potem „des”). W zapamiętaniu tej drugiej informacji może nam pomóc spostrzeżenie podobieństwa [metoda odkrywania podobieństw]: analogiczne cząstki obu spójników mają taką samą ilość liter (głosek):

im ‒ 2 litery (głoski) = ju ‒ 2 litery (głoski)

tym ‒ 3 litery (głoski) = des ‒ 3 litery (głoski). 

19. Jak zapamiętać esperancki i grecki spójnik „kaj”?

Z nauką spójników, przyimków i tym podobnych wyrazów jest problem ‒ są często stosowane, lecz mają znaczenia abstrakcyjne, przez co trudniej je zapamiętać. Potrzebne może się okazać użycie kilku metod mnemonicznych.

Akurat z wyrazem kaj spotkałem się w podręcznikach greki, potem znalazłem w podręcznikach esperanta w tym samym znaczeniu ‒ ‘i’ (esperanckie kaj ma jeszcze inne polskie odpowiedniki zbliżone do spójnika łącznego ‒ ‘a, oraz, zaś’), tak więc nie muszę się specjalnie uczyć tego wyrazu, ale przyszedł mi do głowy łatwy sposób nauki tego wyrazu. Otóż z ciągiem liter/głosek „kaj” ‒ wszystko jedno czy to esperanckie kaj czy też greckie και ‒ możemy skojarzyć słowo zastępcze [metoda słów zastępczych] „kajak”. Następnie możemy odkryć podobieństwo [metoda odkrywania podobieństw] między kształtem kajaka a literą „i” lub „I” (kajak jest bez wioseł, ewentualnie mógł z niego wypaść kajakarz i topić się przed lub za kajakiem ‒ to będzie nasza kropka nad kajakiem, tzn. nad „i”). Pozostałe znaczenia esperanckiego (a może i także greckiego) kaj jesteśmy w stanie wymyślić bez wspomagania ‒ to po prostu oczywiste zaimki łączące dwa zdania składowe. 

16. Wzmacnianie w mnemotechnice

Istnieją w mnemotechnice sposoby wzmacniania (reinforcing) wspomnień, tzn. pozwalające tak konstruować pośrednik mnemoniczny, by mieć większą pewność, że jego najważniejsze informacje zostaną zapamiętane. Nie spotkałem się jednak z jakimkolwiek ich teoretycznym omówieniem lub choćby wyliczeniem. 

Wzmacnianie może się odbywać przez:

1) zwielokrotnienie pośredników mnemonicznych, czyli po prostu przez użycie kilku metod mnemonicznych osobno;

2) zastosowanie kilku różnych metod mnemonicznych w jednym pośredniku mnemonicznym, czyli użycie złożonej metody memotechnicznej;

3) kilkukrotne użycie tej samej metody mnemonicznej w jednym pośredniku.

Przykłady:

KILKA POŚREDNIKÓW

Chcę zapamiętać angielskie słowo frolic (‘igraszki; baraszkować, igrać’). Mogę stworzyć słowo zastępcze „troll” [metoda słów zastępczych] i zapamiętać (np. przez powtarzanie) skojarzenia „troll ‒ igraszki”. Pierwszym pośrednikiem będzie słowo zastępcze „troll”.

Mogę również skojarzyć [metoda odnajdywania podobieństw] ang. frolic z nazwą karmy dla psów (nie jestem teraz pewien, czy taka karma istniała i czy tak się zapisywało jej nazwę, ale to nieistotne ‒ wykorzystuję to skojarzenie, które mam). Mogę tutaj znów przez powtarzanie zapamiętać skojarzenie „karma dla psów ‒ igraszki”.

KILKA METOD W POŚREDNIKU

Kilka metod w 1. pośredniku: łączę słowo zastępcze troll [metoda słów zastępczych] z wyobrażeniem [metoda wyobrażeń] i ze znaczeniem, np. widzę w wyobraźni trolle igrające ludzkimi kośćmi (kto czytał „Hobbita”, ten pamięta zabawną scenę z trollami).

Kilka metod w 2. pośredniku: kojarzę [metoda odnajdywania podobieństw] ang. frolic z nazwą karmy dla psów. Próbuję uzasadnić [metoda quasi-reguł] wybór takiej nazwy dla karmy, np. tak: każdy pies po otrzymaniu karmy będzie miał ochotę na igraszki, będzie wesoły i skłonny do baraszkowania, pokaż psu karmę „frolic”, a od razu zacznie baraszkować.

JEDNA METODA WIELOKROTNIE

Wykorzystajmy jeszcze raz przykład frolic ‒ oprócz słowa zastępczego „troll” wymyślam inne: „frędzel”, „wrotki”. Mogę ‒ znów przez powtarzanie ‒ zapamiętać skojarzenia „troll ‒ frędzle ‒ wrotki ‒ igraszki”.

W metodzie łańcucha skojarzeń stosuje się często dodatkowe wyobrażenia [metoda wyobrażeń] odnośnie do 1. elementu łańcucha. Ma to ułatwić zapamiętanie tego pierwszego elementu, który jest najważniejszy, ponieważ bez niego trudno będzie odtworzyć cały łańcuch. Wzmacnianie metodą wyobrażeń może polegać na wyobrażaniu sobie, iż np. pierwszy element pojawia się w ogromnej ilości przez uczącym się, wyrasta z niego, wychodzi z niego (por. filmowy motyw obcego lub innych pozaziemskich istot), wyrasta lub wychodzi z dobrze znanego miejsca (łóżko, telewizor, własna sypialnia) lub innej, bliskiej osoby.

Jeśli pierwszy element jest na przykład listą składników z przepisu kulinarnego, logicznym sposobem wzmocnienia 1. elementu będzie powiązanie go (jakimkolwiek sposobem) z tym daniem, którego przepis dotyczy.

Nietrudno się domyślić, iż im więcej sposobów wzmacniania użyjemy, tym większe będzie prawdopodobieństwo zapamiętania pośrednika mnemoniczego, a szczególnie tych informacji w nim zawartych, które pozwalają odtworzyć materiał nauczania. Warto jednak wiedzieć, jakie mamy sposoby wzmacniania.

14. Jak się nauczyć angielskiego „to swot”

Angielskie swot /swɒt/ występuje w kilku kolokwialnych zwrotach i jako różne części mowy:

a swot ‒ kujon (w amerykańskim angielskim mamy a grind /ə graɪnd/)

to swot (for sth) ‒ zakuwać (na coś, do czegoś)

to swot (sth) up ‒ zakuwać (coś)

Do zapamiętania samego ciągu liter/głosek swot możemy użyć metody odkrywania podobieństw: ang. swot przypomina sweat ‘pot; pocić się’. Teraz wystarczy wyobrazić sobie [metoda wyobrażeń] kujona, który tak „ostro zakuwa”, że aż siódme poty na nim wychodzą. (Ang. sweat można również uznać za słowo pomocnicze [metoda słów pomocniczych]).

Kojarzenie wyrazów z różnych języków może okazać się nieskuteczne u osób dopiero zaczynających naukę języka: powyższe przykładowe wyobrażenie wymagałoby od nich przypomnienia sobie dodatkowo wyrazu sweat. Lepiej więc nie stosować słów pomocniczych z tego samego języka obcego na początku nauki języka obcego.

Początkującym można polecić metodę słów zastępczych [metoda słów zastępczych]: podobnym do ang. swot wyrazem polskim jest swąd. I teraz możemy wyobrazić sobie naszego kujona, znad którego unosi się swąd palonych szarych komórek. Wskutek oczywiście „ostrego zakuwania”.

Pozostają do zapamiętania czasowniki to swot for sth i to swot sth up. Polskie odpowiedniki dobrze oddają różnicę między nimi. W przypadku pierwszego możemy użyć tłumaczenia dosłownego: ‘zakuwać dla czegoś’. Spróbujmy przetłumaczyć dosłownie przykładowe zdanie:

I’m swotting for the maths exam.

‘Zakuwam dla sprawdzianu z matmy.’

Robić coś dla kogoś/czegoś, to robić coś ze względu, z powodu kogoś/czegoś [metoda quasi-reguł], a więc ‘zakuwam dla sprawdzianu’, bo będę go miał, czyli ‒ mówiąc po polsku ‒ ‘zakuwam NA sprawdzian’ lub ‘DO sprawdzianu’. A mówiąc po angielsku ‒ zakuwam DLA sprawdzianu.

Z kolei czasownik frazowy to swot (sth) up możemy zapamiętać przy użyciu metody podobieństw i wyobrażeń. Spróbujmy zobaczyć naszego kujona z paskiem postępu nad głową. Trochę jak w grze „The Sims”:

Im dłużej kujon się uczy, tym jego pasek się podnosi, czyli is going up [metoda odkrywania podobieństw].

13. Jak się nauczyć angielskiego słowa „grazing”

Grazing to pastwisko i wypas. To bardzo prosty do nauki rzeczownik: wystarczy odkryć podobieństwo z polskim „gryźć” [metoda odkrywania podobieństw; metoda słów zastępczych] i uświadomić sobie logiczny związek [metoda odkrywania związków]: na pastwisku, podczas wypasu zwierzęta gryzą trawę.