24. Jak zapamiętać stenograficzne skróty „dla”, „ta” i „jak”?

W jednolitym systemie stenografii polskiej Ryszarda Łazarskiego skróty te wyglądają następująco:

Jak widać, są to bardzo podobne znaki, będące prostą linią różnej długości i w różnej pozycji. Sposobami ich zapamiętania mogą być quasi-reguły [metoda quasi-reguł]. 

Spróbujemy sobie „objaśnić” budową skrótów „dla” i „ta” w następujący sposób: to końcowe części wyrazów „dla” i „ta”, z których niejako wycięto części od linii głównej do wysokości znaków oznaczających spółgłoski: 

Jak widać, w przypadku skrótu „dla” powyższa reguła nie jest w pełni słuszna, jednak wcale nie musi być: to przecież quasi-reguła służąca wyłącznie zapamiętaniu tego konkretnego znaku, a nie formułowaniu twierdzeń naukowych nt. stenografii Łazarskiego. 

By zrozumieć budowę lub genezę skrótu „jak”, musimy również zobaczyć ten wyraz w formie nieskróconej i porównać go ze skrótem: 

 

Skrót „jak” okazuje się być znakiem „k” obniżonym o pół miary (pół kratki). Usunięto natomiast znak „ja”. Jest więc skrót „jak” nieregularny: końcowy znak nie znajduje się ani w pozycji takiej jak w formie nieskróconej, ani nad linią średnią, jak w innych skrótach końcowych (zbudowanych z ostatniego znaku formy nieskróconej, np. „ten”, „tym-tam-tem”). Być może (tak możemy sobie tłumaczyć ten znak) obniżenie to ma za zadanie wskazywać na niskie rozpoczęcie wyrazu „jak” w formie nieskróconej (od linii dolnej) i położenie tego znaku w 2 polach: dolnym i środkowym, tak właśnie jak skrót „jak”. 

Zestawmy nasze quasi-reguły:

‒ skrót „dla” ‒ końcowe „a” od linii średniej, gdyż na tej linii kończą się pominięte znaki spółgłoskowe w tym wyrazie;

‒ skrót „ta” ‒ końcowe „a” od pola środkowej, gdyż do tego miejsca sięga znak „t” w formie nieskróconej;

‒ skrót „jak” ‒ końcowe „k” obniżone o pół miary (pół kratki) dla wskazania, iż forma nieskrócona zajmuje pole dolne i górne.

Ze skrótami „dla” i „ta” wiąże się jeszcze jeden wyjątek, który powinien zostać zapamiętany zgodnie z [zasadą pojedynczego wyjątku]: są one pisane w kierunku przeciwnym do tego, jaki wynikałby z zapisu tych wyrazów w formie nieskróconej, czyli nie z dołu do góry, lecz z góry do dołu. Jest to zapewne ułatwienie pozwalające łączyć te skróty z innymi znakami, np. w wyrażeniach typu „dla niej”, „ta sama” itp.